Decyzja o rozpoczęciu psychoterapii jest trudna. Droga do niej bywa wyboista, jednak wybranie odpowiedniego i profesjonalnego psychoterapeuty to jej część i należy poświęcić także temu zagadnieniu uwagę. W Polsce wymaga to szczególnej czujności, ponieważ nie mamy Ustawy o Zawodzie Psychologa i Psychoterapeuty, co w praktyce oznacza, że każdy może otworzyć gabinet psychoterapeutyczny i nazywać się psychoterapeutą. Przy wyborze terapeuty ważne jest zarówno jego wykształcenie, jak i kompetencje osobowościowe, czyli to, jak się przy nim czujesz i jakim jest człowiekiem. Dobrze zwrócić uwagę na oba te aspekty, aby psychoterapia, której chcesz się podjąć była skuteczna.

Kim jest psycholog a kim psychoterapeuta?

Należy pamiętać, że psycholog i psychoterapeuta to dwa różne zawody. Osoba kończąca 5 – letnie magisterskie studia psychologiczne może nie mieć pojęcia o psychoterapii. Celem tych studiów jest przede wszystkim przekazanie ogólnej wiedzy o psychologii, która jest bardzo rozległą dziedziną i obejmuje: psychologię społeczną, rozwojową, osobowości, biznesu, procesów poznawczych, historię psychologii, statystykę, podstawy filozofii, wiedzę o prowadzeniu naukowych badań psychologicznych i wiele innych. Na żadnym z przedmiotów nie zdobywa się wiedzy o profesjonalnym prowadzeniu psychoterapii. Czy osoba zaraz po ukończeniu studiów psychologicznych może otworzyć gabinet i przyjmować pacjentów – tak, czy będzie potrafiła fachowo prowadzić psychoterapię – niekoniecznie.

Profesjonalnego prowadzenia psychoterapii można się nauczyć kończąc akredytowane kursy psychoterapii, szkoląc się podczas konferencji i seminariów, pracując nad sobą podczas psychoterapii własnej i nabywając doświadczenia prowadząc psychoterapię pod superwizją.

Jakie warunki trzeba spełnić aby otrzymać certyfikat psychoterapeuty?

W Polsce sytuację na rynku usług psychoterapeutycznych w pewnym stopniu regulują dwie organizacje:

• Polskie Towarzystwo Psychologiczne
• Polskie Towarzystwo Psychiatryczne

nadając certyfikaty:

• Certyfikat Psychoterapeuty Polskiego Towarzystwa Psychologicznego
• Certyfikat Psychoterapeuty Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego
• Europejski Certyfikat Psychoterapeuty

Do uzyskania każdego z tych certyfikatów wymagania są nieco inne, ale w każdym z nich istotne jest:

1. Posiadanie wykształcenia wyższego o kierunku humanistycznym, co najmniej w stopniu magistra
2. Ukończenie akredytowanej szkoły psychoterapii która trwa średnio 4-5 lat
3. Prowadzenie przez 5 lat praktyki psychoterapeutycznej pod stałą superwizją
4. Ukończenie 300 godzin stażu klinicznego, w tym 150 na ogólnopsychiatrycznych oddziałach stacjonarnych
5. Odbycie 150 godzin superwizji, w tym 30 godzin indywidualnie, u jednego superwizora
6. Odbycie co najmniej 250 godzin tzw. pracy własnej to znaczy psychoterapii indywidualnej, grupowej, treningów interpersonalnych lub innych doświadczeń rozwojowych

Jak widać wymagania do certyfikatu są wyśrubowane i wiążą się z dużym zaangażowaniem oraz kosztami czasowymi i finansowymi. Wielu psychoterapeutów rezygnuje z tej ścieżki uznając, że sami są w stanie posiąść odpowiednią wiedzę i doświadczenie, a pacjenci rzadko kiedy interesują się czy osoba u której rozpoczynają psychoterapię ma odpowiednie kwalifikacje do jej prowadzenia.
Oczywiście można być dobrym psychoterapeutą odbywając 100, a nie 150 godzin superwizji lub przechodząc „tylko” 200 godzin psychoterapii własnej, a nie wymaganych 250. Jednak należy pamiętać, że zdarzają się osoby oferujące psychoterapię jedynie po ukończeniu studiów psychologicznych lub szybkiego rocznego kursu psychoterapii.

Ważna jest świadomość pacjentów z czym wiąże się zdobywanie kwalifikacji psychoterapeutycznych i czy terapeuta z którym chcemy rozpocząć psychoterapię ukończył specjalistyczne szkolenie, pracuje pod superwizją i jest w trakcie procesu certyfikacyjnego. Nie bójcie się o to pytać swoich psychoterapeutów, to naturalne, że jesteście zainteresowani jakością usług oferowanych przez osoby, którym chcecie powierzyć swoje zdrowie psychiczne.

Na co jeszcze zwrócić uwagę?

Obok kwestii formalnych, związanych z wykształceniem psychoterapeuty ważne jest jakie masz ogólne wrażenie o osobie, z którą masz rozpocząć psychoterapię. Jakie budzi w Tobie emocje? Czy zyskuje Twoje zaufanie? Czy łatwo Ci zrozumieć co do Ciebie mówi? Te wszystkie odczucia są bardzo ważne i kluczowe do nawiązania dobrego przymierza terapeutycznego, którego jakość wpływa na skuteczność psychoterapii. Jeśli terapeuta do którego przyszedłeś na konsultację nie budzi Twojego zaufania, źle się przy nim czujesz, budzi Twoje wątpliwości – powiedz o tym otwarcie. Dobry psychoterapeuta to zrozumie i poleci Ci innego terapeutę.

Wiemy, że może być w naszym wyglądzie, sposobie mówienia czy gestach coś, co przypomina Ci bardzo nielubianą osobę, może się też zdarzyć, że psychoterapeuta i pacjent po prostu nie przypadną sobie do gustu. To się zdarza i my, terapeuci, o tym wiemy. To zawsze trudne doświadczenie, jednak po to jesteśmy szkoleni, żeby nie odbierać takich sytuacji personalnie. Pamiętaj też, że na każdym etapie terapii możesz z niej zrezygnować, ważne jest jednak, aby zrobić to świadomie. To z znaczy z pełną wiedzą tego, co aktualnie w psychoterapii się dzieje i refleksją czy to nie próba ucieczki przed trudnymi tematami, które się pojawiły. Niestety zazwyczaj ich obecność jest niezbędna do skutecznego zakończenia psychoterapii. Jeśli chcesz z jakiegoś powodu zrezygnować z dalszej terapii zawsze powiedz o tym wcześniej swojemu psychoterapeucie. Zyskasz wtedy możliwość analizy swojej decyzji i domknięcia procesu psychoterapeutycznego.